jus ad bellum ne demek?

Jus ad Bellum (Savaşa Girme Hakkı)

Jus ad bellum, uluslararası hukukta bir devletin savaşa girme hakkını ve bu hakkın meşruiyetini düzenleyen kurallar bütünüdür. Temel olarak, bir devletin hangi koşullar altında güç kullanabileceğini belirler. Savaşın başlatılmasının ahlaki ve yasal gerekçelerini ele alır.

Temel İlkeleri:

• Haklı Neden (Just Cause): Bir savaşın haklı sayılabilmesi için, genellikle bir https://www.nedemek.page/kavramlar/saldırı%20(uluslararası%20hukuk) veya bir saldırı tehdidi altında olmak gerekir. Bu, bir devletin kendini veya müttefiklerini savunma hakkını içerir.

• Doğru Niyet (Right Intention): Savaşa giren devletin temel amacı, belirtilen haklı nedeni gerçekleştirmek olmalıdır. https://www.nedemek.page/kavramlar/intikam veya toprak kazanma gibi başka gizli amaçlar olmamalıdır.

• Son Çare (Last Resort): Savaş, tüm barışçıl çözüm yollarının (diplomasi, müzakere, arabuluculuk vb.) tükenmesinden sonra başvurulacak son çare olmalıdır.

• Orantılılık (Proportionality): Savaşın hedeflenen faydaları, savaşın yol açacağı zararlarla orantılı olmalıdır. Savaşın beklenen sonuçları, neden olacağı insani ve maddi kayıplardan daha ağır basmalıdır.

• Yetkili Otorite (Legitimate Authority): Savaş, devlet adına yetkili bir otorite tarafından ilan edilmelidir. Bu, genellikle devlet başkanı veya hükümettir.

• Başarı Umudu (Reasonable Prospect of Success): Savaşa giren devletin, hedeflerine ulaşma konusunda makul bir umudu olmalıdır. Başarı şansı olmayan bir savaşa girmek, gereksiz kayıplara yol açar.

Modern Uygulamalar:

Birleşmiş Milletler Şartı, üye devletlerin güç kullanmasını yasaklar ve uluslararası ilişkilerde https://www.nedemek.page/kavramlar/egemenlik ilkesine saygı gösterilmesini öngörür. Ancak, meşru müdafaa hakkı ve BM Güvenlik Konseyi'nin yetkilendirdiği durumlarda güç kullanımı istisnai olarak mümkündür.

Tartışmalar:

Jus ad bellum ilkelerinin uygulanması, karmaşık ve tartışmalı bir konudur. Özellikle "haklı neden" ve "orantılılık" gibi kavramların yorumlanması, farklı devletler ve hukukçular arasında farklılıklara yol açabilir.